A náutica social como sinal de identidade, retos e futuro
Zarpar é a plataforma que conecta a armadores e tripulantes para vivir experiencias náuticas únicas. A misión de ZARPAR é multiplicar x10 o uso dos barcos en España e fomentar a náutica social. De 15 saídas ao ano por barco só en veráns, a 150 saídas todo o ano.
A náutica social como sinal de identidade, retos e futuro
José Antonio Morillo-Velarde del Peso, Xefe de Asesoría Xurídica de Portos do Estado
Alberto Pons, Xerente do Club Náutico Can Picafort
Antonio Estades, Presidente da Asociación Balear de Clubs Náuticos
Carlos Carmona Gil, Presidente do Real Club Náutico Torrevieja
Púxose sobre a mesa un dos temas máis candentes do sector: poden sobrevivir os clubs náuticos tradicionais fronte ao poder económico das mariñas privadas?
A batalla económica (que os clubs non poden gañar)
Alberto Pons, xerente do Club Náutico Can Picafort, foi directo ao gran cunha presentación demoledora de números que non deixan lugar a dúbidas: economicamente, os clubs náuticos non teñen nada que facer fronte ás mariñas.
Os datos son aplastantes. Un club que factura 1 millón de euros, cos mesmos amarres xestionados por unha mariña privada, xeraría 5 millóns. E cando falamos de clubs máis grandes, as diferenzas dispáranse: onde un club factura 13 millóns, unha mariña chegaría aos 41 millóns.
Por que esta diferenza tan brutal? Basicamente porque os clubs teñen gastos “de corazón”:
- Deporte: un club debería investir mínimo un 10% en actividade deportiva (100.000€ nun orzamento de 1 millón). Unha mariña pode poñer 1 millón sen despeinarse.
- Persoal: os clubs manteñen un 25-30% de gastos en persoal, as mariñas apenas un 5%.
- Compromiso social: actos sociais, eventos, formación… todo iso suma.
Pons foi contundente: “Se nos movemos por temas económicos, estamos mortos. A única maneira de protexer aos clubs é a través da lei”.
Os conceptos que regalamos
Alberto fixo fincapé en tres conceptos fundamentais que os clubs perderon ou están a punto de perder:
-
Sen ánimo de lucro: non é que non deban gañar diñeiro, pero o seu obxectivo non é o beneficio económico senón o servizo social e deportivo.
-
Arraigo: “Nós levamos aquí 100 anos aportando á sociedade, e agora vén un fondo finlandés?” Os clubs botaron raíces, construíron comunidade, formaron deportistas. Ese valor diluíuse ante a Europa do libre mercado.
-
Xentrificación do mar: en Baleares estase vendo claramente como o cidadán balear está sendo desprazado por estranxeiros con maior poder adquisitivo. “Todo pola pasta”.
A resposta desde a Administración
José Antonio Morillo-Velarde, xefe de Asesoría Xurídica de Portos do Estado, recoñeceu a situación e anunciou que hai movemento lexislativo:
Catro propostas en marcha (aínda que pendentes de aprobación parlamentaria):
- Eliminar a valoración de “cantidades adicionais” en concursos onde haxa dársenas deportivas tradicionais.
- Permitir o outorgamento directo sen concurso para entidades declaradas de utilidade pública.
- Evitar a obrigación de ir a concurso cando haxa máis de dúas entidades concorrentes e estea polo medio un club náutico.
- Potenciar criterios de adxudicación que favorezan a náutica social e actividades de interese xeral.
Pero Morillo-Velarde tamén lanzou un aviso: “Os clubs teñen que dedicarse ao que teñen que dedicarse”. Se só son un restaurante con unhas festas e aluguer de amarres, non teñen xustificación para estar no dominio público.
E aquí vén a clave: a declaración de utilidade pública. Non abonda con ser “sen ánimo de lucro”, hai que demostralo con:
- Máis de dous anos de antigüidade
- Plan deportivo activo
- Memoria anual de gobernanza
- Acceso non discriminatorio
- Transparencia
A realidade desde as trincheiras
Carlos Carmona, presidente do Real Club Náutico de Torrevieja, puxo a dose de realidade máis crúa: “Eu levo 20 anos sen saber o que é o que quere a Administración”.
O seu club é un exemplo do que debería ser a náutica social:
- 560 amarres, 1.700 socios, 4.000 usuarios
- Todos os nenos de cuarto de primaria do municipio pasan unha semana ao ano polo club
- Máis do 30% do orzamento vai a deporte (non o 10% recomendado, o 30%!)
- Actividades con discapacitados, asociacións locais, eventos deportivos internacionais…
Pero leva desde 2007 pedindo renovación ou prórroga da súa concesión. Vive en precario total, sen poder facer os investimentos necesarios, mentres dúas mariñas cercanas teñen instalacións moito mellores.
A súa reflexión foi desgarradora: “A min que me digan aquí que a náutica social é super importante… vou coa sensación de que me están tomando o pelo”.
O caso de Baleares: laboratorio do futuro
Antonio Estades, presidente da Asociación Balear de Clubs Náuticos, aportou datos reveladores:
- Os clubs náuticos xestionan o 80% das embarcacións menores de 10 metros en Baleares.
- Son “os garantes da náutica recreativa para os residentes baleares”.
- Garanten prezos de amarres sostibles fronte á especulación.
Baleares está traballando nunha modificación da súa lei de portos que incluirá o concepto de utilidade pública, con criterios esixentes pero claros. E hai exemplos dramáticos do que está en xogo: o Club de Vela de Porto Andratx está a punto de desaparecer. “Vai ser unha traxedia para Andratx”, sentenciou Pons.
As conclusións (e o que nos queda por diante)
Do debate quedaron claras varias cousas:
✅ Os clubs náuticos non poden competir economicamente coas mariñas, nin deben intentalo.
✅ A defensa debe ser política e moral: cumprir escrupulosamente coa función social e deportiva, comunicalo ben, e presionar para que a lei protexa ese modelo.
✅ A declaración de utilidade pública é o camiño, pero hai que gañala con traballo real e transparencia.
✅ A comunicación é clave: hai que explicar á sociedade (e aos políticos) todo o que fan os clubs.
✅ O apoio local é fundamental: os concellos e gobernos rexionais deben ser aliados porque son os que senten o impacto social directo.
✅ Os estatutos sociais importan: hai que revisalos para que reflictan realmente o compromiso co deporte e a función social.
Como dixo Pons: “Somos un pobo, non unha urbanización. E non teño nada contra as urbanizacións, pero son dous conceptos diferentes”.
O reto está en conseguir que as leis recoñezan esa diferenza antes de que sexa demasiado tarde.
Ponencia presentada no VI Simposio de Clubs Náuticos de España organizado por CEACNA
Participantes:
- Alberto Pons, Xerente Club Náutico Can Picafort
- José Antonio Morillo-Velarde del Peso, Xefe Asesoría Xurídica Portos do Estado
- Antonio Estades, Presidente Asociación Balear de Clubs Náuticos
- Carlos Carmona Gil, Presidente Real Club Náutico Torrevieja