A Náutica Deportiva en España, situación e nova lexislación
Zarpar é a plataforma que conecta a armadores e tripulantes para vivir experiencias náuticas únicas. A misión de ZARPAR é multiplicar x10 o uso dos barcos en España e fomentar a náutica social. De 15 saídas ao ano por barco só en veráns, a 150 saídas todo o ano.
A Náutica Deportiva en España, situación e nova lexislación
Benito Núñez Quintanilla, Secretario de Estado de Transporte Aéreo e Marítimo
Jordi Carrasco Abad, Director Xeral de ANEN
No marco do VI Simposio Nacional celebrado en Sanxenxo, mantívose unha charla distendida sobre os retos e oportunidades do sector náutico español.
O estado do sector: números que falan
España conta actualmente con preto de 200.000 marcacións e 145.000 postos de atraque distribuídos en 365 clubs e mariñas. As cifras revelan que o 80% das embarcacións son de menos de 8 metros, o que dá unha idea do perfil real do noso sector náutico.
Despois do boom post-pandemia, o sector está experimentando unha contracción en vendas de embarcacións, charter e estaleiros, aínda que a ocupación en portos mantense moi saudable. Nada crítico, pero si algo que require atención.
A reforma fiscal: máis que quitar impostos
Un dos puntos quentes é a fiscalidade. Cun 21% de IVE e un 12% de imposto de matriculación, España lidera o ranking europeo de carga impositiva en náutica. Pero como explicou Quintanilla con claridade: “Cando vas a Facenda a dicir que queres reducir ou quitar un imposto, é como ir ao pai e preguntarlle se podes pecar”.
A estratexia non pasa por eliminar impostos, senón por transformalos. A idea é substituír o actual imposto de matriculación (que grava só a primeira compra) por un sistema máis progresivo que se pague ao longo da vida do barco e que teña en conta criterios de sustentabilidade. Así eliminaríase a barreira de entrada sen reducir a recadación e premiaríase aos barcos máis respectuosos co medio ambiente.
Normativa en marcha
Quintanilla detallou tres normas clave en tramitación:
1. Modificación da Lei de Portos do Estado: Actualmente no Congreso, inclúe aspectos como o abandono de embarcacións e un novo marco regulatorio para a náutica de recreo.
2. Regulamento de Ordenación da Navegación: Xa en vigor desde o final da tempada náutica, introduce a administración electrónica, o autodespacho e outros trámites dixitais que axilizarán a xestión para a tempada 2026.
3. Código da Náutica de Recreo: Seguindo o modelo italiano, estase traballando en unificar as 16 normas dispersas que regulan o sector. Unha comisión de expertos terminará o traballo proximamente e logo abrirase o período de alegacións públicas.
Descarbonización: sen dramatismos
Ambos poñentes coincidiron en que, aínda que o sector náutico de recreo contribúe moi pouco ás emisións globais de CO2 (“é o chocolate do loro”, segundo Quintanilla), non pode quedar á marxe da transición enerxética.
O sector enfróntase a unha incerteza tecnolóxica: non hai unha solución única que funcione para todos os tipos de embarcación. O futuro pasa por diferentes propulsións para diferentes usos: eléctrica para traxectos curtos, hidróxeno para outros casos, e motores de combustión cada vez máis eficientes.
Os clubs náuticos teñen un papel importante aquí, adaptando as súas infraestruturas con puntos de recarga, autoconsumo enerxético e redución da súa propia pegada ambiental.
Concesións: o equilibrio necesario
Un dos temas máis sensibles é o das concesións administrativas de espazos náuticos. Quintanilla foi claro: “Se pechamos o acceso e convertemos todo en subhastas para fondos de investimento, imos xerar un rexeitamento social enorme”.
A lámina de auga é un ben público e debe xestionarse con criterios obxectivos, pero eses criterios non poden conducir sempre a quen máis pague. Hai que incorporar valores sociais, promoción do deporte e accesibilidade. Como explicou Carrasco, non se pode premiar o “arraigo” por normativa europea, pero si se pode valorar a solvencia técnica demostrada ao longo de anos de xestión.
Barreiras de entrada e náutica social
Un punto crucial que xurdiu no debate é o da percepción social da náutica. Se só se asocia con megaiates e xeques árabes, o sector está perdido. Os clubs náuticos xogan un papel fundamental como porta de entrada ao medio mariño, especialmente para a formación e a náutica social.
Como recordou Carrasco, que foi durante 15 anos director dun club náutico, esta función social debe estar presente nos pregos de concesión e nas políticas do sector.
Retos de infraestrutura
O sector ten un déficit de infraestruturas, pero as solucións non pasan necesariamente por construír novos portos. Hai que ser imaxinativos: redeseñar láminas de auga, aproveitar espazos de sectores en retroceso (como a pesca nalgunhas zonas) e optimizar o que xa existe.
Un sector con futuro
A pesar dos desafíos, ambos poñentes transmitiron optimismo. A Estratexia Marítima 2050 inclúe por primeira vez un eixe específico para a náutica de recreo, o que supón un recoñecemento importante do sector.
O Congreso Náutico de ANEN do 12 e 13 de marzo será unha nova oportunidade para seguir debatendo estes temas. Mentres tanto, queda traballo por facer: reformas fiscais que equilibren recadación con accesibilidade, normativas máis claras e unificadas, e un modelo de concesións que non esqueza a función social da náutica.
Como apuntou un asistente do Club Náutico Sancti Petri, hai detalles aparentemente pequenos pero importantes: simplificar temas como as gasolineiras en clubs modestos para evitar que os socios teñan que transportar combustible en garrafas, co risco de contaminación que iso supón. Son eses detalles os que marcan a diferenza entre unha xestión de papel e unha xestión real do sector.
Conclusión
A charla deixou claro que o futuro da náutica española constrúese con diálogo, equilibrando intereses económicos con función social, modernizando normativas sen perder de vista a realidade do sector, e entendendo que a lámina de auga é un ben de todos que debe xestionarse pensando en todos.
Un recordatorio especial merece Luis Enguita, gran colaborador do sector, cuxa memoria estivo presente no simposio.